Séamus Ó Grianna

Rugadh agus tógadh i Rann na Feirste, Tír Chonaill, in 1889.

Bhí an scéalaíocht leis óna bhí sé óg, de thoradh ar nath scéalaíochta agus an traidisiúin béil a bheith go mór sa shaol mór thimpeall air, agus é ag fás aníos. Bhuaigh sé duais ag an oireachta i 1912 as an scéalaíochta béaloideasa.Roimhe seo, d’fhan sé tréimhse in Albain, mar oibrí, agus de réir dealramh is in san áit seo a thosaigh sé a deánamh níos mó léitheoireachta agus ag cur lena oideachas.

Le linn an chogadh Catharach, chaith sé a chuid ama i bpríosún an Droichead Nua, as a bheith báúil don taobh poblachtánach. Bhí triúr dá deartháireacha leis ann, agus eatarthu, mhúin siad Gaeilge dá gcomhphríosúnaigh. Tar éis tréimhse an chogaidh d’oibrigh sé mar  aistritheoir comh maith, ar son an Gúm; is mórán de leabhair a bhí aistrithe aige, ní hamháin ó Bhéarla go Gaeilge, ach ón bhFraincis comh maith. Chabhraigh sé le cuir le chéile foclóirí de Bhaldraithe agus Ó Domhnaill ahus bhí sé ina eagarthóir ar Fáinne an Lae ó 1926 go 1929.

Scríobh agus d’aistrigh sé, níos mó ná 27 bun leabhar agus leabhar, cuid de seo scríte faoin ainm pinn; “Máire”. Ba deartháir leis scríbhneoir mór le rá eile; Seosamh Mac Grianna

Cuireadh a leabhar “Caisleáin Óir” ar stáitse, i bhfoirm ceoldráma, i Litir Ceannain sa bhliain 2000. Is dócha gurb é “Caisleáin Óir” an leabhar is cáiliúla dá chuid shaothar. Lonnaithe i mbaile a bhreithe agus a hóige, Rann na Feirste, is scéal é faoi lánúin óg agus a leithéid nach dtugtar dóibh de bharr deacrachtaí eacnamaíochta an lae. Tá teanga agus traidisiúin na háite go mór le feiscint tríd an scéal, léiríonn sé seo cuid eile de phearsantacht Ó Grianna; níor chaith sé leis an Ghaeilge “caighdeánach” agus bhí sé mar chuid den Ghluaiseacht Saoirse Teanga, toisc nár aontaigh sé le Ghaeilge éiginteach a bhí urraithe ag an stát.